Szczuka, Mirosław
ur. 1897 Warszawa, zm. 1927 Warszawa (zginął tragicznie w Tatrach) Malarz, grafik, typograf, członek grupy Blok. Studia artystyczne odbywał w 1915-20 w warszawskiej SSP u M.Kotarbińskiego. W 1920 i 1921 wystawiał w PKA w Warszawie, w 1923 w galerii Der Sturm w Berlinie oraz na Wystawie Młodej Sztuki w Wilnie. W latach następnych uczestniczył w wystawach Bloku. W pierwszym okresie twórczości malował m.i. obrazy religijne pod wyraźnym wpływem ekspresjonizmu. Ok. 1920 radykalnie zmienił swoje poglądy tak polityczne i społeczne, jak i artystyczne. Stał się jednym z najbardziej dynamicznych twórców polskiej awangardy. Zaczął dążyć do uwolnienia plastyki od naturalizmu i wszelkiej literackości, postulując ścisłe powiązanie sztuki z aktualnymi zagadnieniami społecznymi. Głosząc hasła skrajnego utylitaryzmu w sztuce doszedł do zupełnego odrzucenia malarstwa jako bezużytecznej "sztuki dla sztuki". Przeprowadzał rozmaite eksperymenty formalne badając dynamikę i statykę kompozycji, początkowo w malarstwie a następnie w "formes mobiles". Współpracował z podzielającą jego poglądy rzeźbiarką, Teresą Zarnowerowną. Po całkowitym porzuceniu malarstwa zajmował się grafiką książkową i typografią, wykonywał projekty architektoniczne. Był jednym z inicjatorów I Międzynarodowej Wystawy Architektury Nowoczesnej, otwartej w lutym 1926 w warszawskiej Zachęcie. Eksperymentował w zakresie filmu abstrakcyjnego oraz inscenizacji teatralnej, był pionierem fotomontażu, który nazywał "poezoplastyką" i "nowoczesną epopeją". Był współzałożycielem i teoretykiem grupy Blok oraz współredaktorem pisma o tej samej nazwie. Od 1924 należał do KPP, zajmował się stroną graficzną pisma "Nowa Kultura", redagował przy współudziale W.Broniewskiego, St.R.Standego i A.Stawara lewicowe czasopismo "Dźwignia". Był zapalonym taternikiem, zginął w czasie wspinaczki na południowej ścianie Zamarłej Turni. Po jego śmierci T.Zarnowerowna zaczęła gromadzić jego prace oraz materiały do zaplanowanej monografii życia i twórczości artysty. Zabrała je wyjeżdżając w 1937 r. do Francji, gdzie następnie w zawierusze wojennej prawdopodobnie zaginęły. |