Pankiewicz, Józef
ur. 1866 Lublin, zm. 1940 Marsylia
 

Uczył się w warszawskiej Klasie Rysunkowej u W.Gersona w 1884-1886. Razem z W.Podkowińskim przebywał w 1889 w Paryżu. W 1894 był we Włoszech, w 1897-1906 wielokrotnie podróżował po zachodniej Europie. W 1906 przeniósł się z Warszawy do Krakowa, by objąć stanowisko profesora ASP. Okres I wojny światowej spędził w Hiszpanii, skąd w 1919 wrócił do Paryża. Od 1923 ponownie profesor ASP w Krakowie, od 1925 kierownik filii uczelni w Paryżu. Wakacje spędzał na południu Francji. W 1931 i 1932 odwiedził Włochy. W początkach swej twórczości naturalista bliski A.Gierymskiemu. W 1889 w Paryżu przejął impresjonizm w wersji zbliżonej do malarstwa C.Moneta, tworząc pejzaże, które przekształcał w kolorystyczną wizję.

Wystawienie przez Józefa Pankiewicza i Władysława Podkowińskiego w 1890 w Warszawie impresjonistycznych obrazów uznawane jest za początek sztuki nowoczesnej w Polsce.

W latach 1892-1897 malował symboliczne nokturny, roztapiając kontury w walorowych gradacjach czerni i bieli, a także portrety przy sztucznym świetle, przypominające obrazy J.Whistlera. Od 1897 do 1908 uprawiał głównie grafikę (akwafortę i suchą igłę), rytując realistyczne pejzaże miejskie i zabytki z Włoch i Francji. Kontakty z P.Bonnardem od 1908 spowodowały powrót do malarstwa i zainteresowanie twórczością P.Cezanne'a i później A.Renoira. Odtąd budował formę walorem, różnicując sposób traktowania powierzchni przedmiotów. Stworzył wówczas wiele pejzaży z południa Francji, martwych natur i nieco odmiennych, bo bardziej tradycyjnie malowanych portretów m.in. F.Jasieńskiego. Między latami 1915-1922 pojawiły się wpływy fowizmu w intensywnych kontrastach barw i zgeometryzowaniu form (Przy toalecie, 1915). Po 1922 uprawiał klasycyzujące, nawiązujące do tradycji "muzealnej" malarstwo walorowe o zawężonych brunatnych tonacjach i precyzyjnym rysunku.

Obrazy zaginione podczas II wojny światowej: