|
Był jednym z najwybitniejszych rysowników i
akwarelistów polskich. Wkrótce po jego narodzinach rodzina przeniosła się do własnej siedziby we Lwowie. W młodości często przebywał w rodzinnych włościach, we wsi Kniehilin położonej nieopodal rzeki San. Zamiłowanie artysty do rysunku ujawniło się w okresie nauki w gimnazjum Ojców Bazylianów we Lwowie i w czasie studiów prawniczych na Uniwersytecie Lwowskim. Duży wpływ na
jego zainteresowania miały podróże po Ukrainie i Podolu. Odbywał je w latach 1844-51 z przyjacielem ze studiów hrabią Kazimierzem Dzieduszyckim. Podczas pobytu w wielu rezydencjach szlacheckich i magnackich na Kresach, szkicował z natury interesujące go motywy, a zwłaszcza konie. Często również przebywał w Jarocinach - majątku Dzieduszyckich, gdzie była największa w Galicji stadnina koni arabskich czystej krwi. Był samoukiem, nie ukończył żadnej uczelni artystycznej. W 1851 roku wyjechał do Petersburga. Po raz pierwszy miał tam możność poznania arcydzieł światowego malarstwa zgromadzonych w rosyjskich kolekcjach. W latach 1852-1855 mieszkał przez kilka lat w Warszawie, gdzie przyłączył się do grupy młodych, postępowych artystów, absolwentów warszawskiej Szkoły Sztuk Pięknych, wszedł w kręgi arystokratycznej bohemy. Kolejnym etapem w
jego życiu był pobyt w Paryżu w latach 1855-1860, gdzie współpracował z Horacym Vernetem,
głośnym malarzem batalistą, ilustratorem kampanii napoleońskiej. W Luwrze
kopiował i studiował dzieła wielkich mistrzów. Prowadził samodzielne studia rysunkowe w koszarach, na ulicy, na placach i nawet w rzeźni, gdzie poznawał anatomię konia.
Następny okres to pobyt w Warszawie wypełniony pracą ilustratorską, która w całym
jego dorobku stanowi rozdział imponujący. Od 1862 roku kierował działem artystycznym drzeworytu "Tygodnika Ilustrowanego". W latach 1867-1868 doskonalił swoje umiejętności w Monachium i Paryżu.
W 1869 roku na stałe osiedlił się w Krakowie. Od chwili przybycia do Krakowa i zamieszkania na "Wygodzie", zwanej później "Kossakówką", która zasłynęła z czasem jako rodzinne gniazdo kilku generacji Kossaków , rozpoczął się prawie 30-letni i najpłodniejszy okres w twórczości Juliusza Kossaka. Tematyka jego obrazów stała się bardzo różnorodna. Na szczególną uwagę zasługują kompozycje, w których głównym podmiotem jest koń. Juliusz Kossak był jednym z najwybitniejszych, jeśli nie najlepszym malarzem koni.
W sposób niepowtarzalny oddał najrozmaitsze typy koni, ich rasę, anatomię, budowę, sposób poruszania się, charakter, wiek i płeć. Chwytał je gdy pozowały stojąc nieruchomo, ale najczęściej w galopie, kłusie, stępie - w momentach wysiłku. Podobnie malował również psy, przede wszystkim charty i wyżły. Treść obrazów to także sceny z polowań: wyjazdy i powroty, tropienie zwierzyny, sceny ukazujące fantazyjność obyczaju łowieckiego z całym arsenałem myśliwskich akcesoriów. W jego twórczości podziwiamy celność w odtwarzaniu ojczystego krajobrazu i zwierząt. W inną atmosferę wprowadzają nas obrazy przedstawiające epizody i doniosłe wydarzenia z przeszłości, do których tematy Kossak czerpał z różnych epok, przedstawiając zmagania wojenne Polaków, począwszy od XIV aż po czasy sobie współczesne. Bliskie mu były tradycje oręża symbolizujące świetność Polski. Malował słynne i decydujące bitwy, np. "Bitwę pod Grunwaldem", często podejmował tematy związane w Wyprawą Wiedeńską. Przedstawiał batalie, potyczki i liczne epizody z walk o niepodległość.
W tematyce odnoszącej się do XIX stulecia uprzywilejowaną pozycję zajmuje okres Księstwa Warszawskiego i Powstania Listopadowego. Motywami były zwiady, patrole, niewielkie oddziały partyzanckie.
Jego sztuka odegrała ważną rolę w kształtowaniu ducha narodowego Polaków pod zaborami. Z wielkim upodobaniem odtwarzał epizody z życia bohaterów "Trylogii" Henryka Sienkiewicza. Oczarowany krakowskim folklorem malował wesela, wizerunki Krakusów na koniach, jarmarki końskie i targi w starym Krakowie z mnóstwem koni, wozów wieśniaczek i chłopów. Rysunek był najmocniejszą stroną twórczości J. Kossaka. Zasłynął też jako świetny akwarelista. Akwareli był wierny przez całe życie. Rzadziej malował farbami olejnymi, a obrazy olejne nie odbiegają swoim charakterem od akwarel. Kolor dla Kossaka nie był zasadniczym malarskim problemem. Artysta koncentrował się przede wszystkim na temacie. Podstawową rolę w malarstwie odgrywała linia. Gama kolorystyczna jego dzieł jest delikatna, utrzymana w jednolitym, raz złotawym, raz ciepłożółtym
czy szarobłękitnym tonie. Juliusz Kossak tworzył
ponad 50 lat. Jego dorobek liczy tysiące pozycji. Pomimo, że wiele dzieł
przepadło w czasie obu wojen światowych, kilkaset obrazów, studiów i szkiców znajduj się w polskich zbiorach, głównie w kolekcjach muzeów narodowych w Krakowie, Warszawie i Poznaniu, oraz w Muzeum Śląskim we Wrocławiu. Liczne akwarele zdobią prywatne mieszkania. Juliusz Kossak stworzył własny styl malarski. W jego ślady poszli następcy, z których najbardziej popularnym był jego syn Wojciech, ale klimat i tematy Kossaka odnajdujemy również w twórczości Brandta i Grottgera. |
